Jakie są drogi podawania opioidów?

Najprostszą i zwykle wygodną dla pacjenta drogą podania opioidów jest droga doustna. Najczęściej lek podawany jest wówczas w postaci kropli, roztworu wodnego lub tabletek. Tą drogą podawane są tramadol, kodeina, dihydrokodeina, morfina, oksykodon, metadon. Równie, a niekiedy nawet wygodniejszą drogą podania opioidów jest droga przez skórna, przy czym leki stosowane są wówczas w postaci tzw. plastrów. Tą drogą stosuje się dwa leki opioidowe: fentanyl i buprenorfinę.

Niekiedy istnieje konieczność zmiany drogi podania leku z doustnej lub przez skórnej na podskórną lub rzadziej dożylną. Dotyczy to zwykle chorych z zaburzeniami połykania, pacjentów nieprzytomnych, chorych z silnym bólem lub dusznością, kiedy leki podawane doustnie lub przez skórnie nie zapewniają skutecznego leczenia. Zwykle jeden z wymienionych leków (tramadol, morfina, oksykodon) jest wówczas podawany drogą podskórną, poprzez igłę „motylek” zakładaną pod skórę, we wstrzyknięciach, zwykle co 4-6 godzin, bądź w sposób ciągły, poprzez przenośną pompę infuzyjną, zasilaną baterią.

Niekiedy, przy rozwoju bolesnych owrzodzeń na skórze, opioidy stosowane są w postaci żelu, w okolicy zmian chorobowych. Zaletą takiego leczenia jest obok miejscowego łagodzenia bólu, brak istotnych działań niepożądanych opioidów.

Rzadko stosowaną drogą podania opioidów stanowi tzw. droga dokanałowa, kiedy leki podawane są do przestrzeni zewnątrzoponowej lub podpajęczynówkowej, w obrębie kręgosłupa. Podawania leków tą drogą ma uzasadnienie, jeżeli terapia wymienionymi wyżej drogami nie przynosi dobrego efektu przeciwbólowego bądź jeżeli występują nasilone działania uboczne opioidów. Takie sytuacje zdarzają się jednak rzadko. Jeżeli podjęta zostanie decyzja o podawaniu leków tą drogą, konieczny jest zabieg założenia specjalnego cewnika do kręgosłupa i wyprowadzenia pod skórą, celem możliwości podawania opioidów. Zabieg ten przeprowadza wyszkolony w leczeniu bólu lekarz anestezjolog.

dr Wojciech Leppert