Jak radzić sobie ze zmęczeniem związanym z nieuleczalną chorobą

Osoby walczące z nieuleczalną, przewlekłą chorobą często odczuwają nadmierne zmęczenie. Objaw ten może być na tyle uporczywy, że uniemożliwia normalne, codzienne funkcjonowanie. Nadmierne znużenie staje się niepokojące, jeśli trwa codziennie lub prawie codziennie od ponad dwóch tygodni. Możemy je rozpoznać po następujących objawach:

• ogólne osłabienie i ciężkość kończyn (dłuższy czas trwania niż zwykle po normalnym wysiłku fizycznym bądź umysłowym)
• utrudniona koncentracja (niechęć do myślenia o czymkolwiek)
• utrata zainteresowania codziennymi czynnościami np. toaletą, przygotowaniem posiłków
• bezsenność lub nadmierna senność
• brak uczucia odprężenia i regeneracji sił po śnie
• zaburzenia emocjonalne (smutek, frustracja, drażliwość, złość)
• wyraźne problemy z zapamiętywaniem (roztargnienie, zapominanie)

Taki stan trwający przez dłuższy okres prowadzi do frustracji i znacznego obniżenia jakości życia. Dlatego nie należy się mu poddawać. Przestrzegając pewnych wskazówek możemy wpłynąć na jego zmniejszenie lub przeciwdziałać jego pogłębieniu.

Zmęczenie w nieuleczalnej chorobie może mieć swoją konkretną przyczynę, np. niedokrwistość, zaburzenia elektrolitowe itp.  Należy o tym porozmawiać z lekarzem i jeżeli to możliwe zastosować odpowiednie środki. Istnieją jednak także niefarmakologiczne sposoby radzenia sobie ze zmęczeniem, które są bardzo pomocne. Należą do nich:

• Aktywność fizyczna
• Oszczędzanie energii
• Zmniejszanie stresu, związanego z chorobą
• Prawidłowe odżywianie

Aktywność fizyczna

Umiarkowane ćwiczenia fizyczne dostosowane indywidualnie wpływają korzystnie na samopoczucie. Brak ruchu jest jednym z czynników nasilających objawy zmęczenia, dlatego w terapii dąży się do zwiększania aktywności fizycznej. Aktywność ruchową chorego zwiększamy poprzez namówienie go do zmiany pozycji w łóżku, np. obrotu na drugi bok, przyjęcia pozycji siedzącej na łóżku lub wózku, poprzez spacer na wózku lub przy asekuracji. Osoby w lepszej kondycji mogą korzystać z treningu marszowego, jazdy na rowerku stacjonarnym. Drobne prace domowe, tj. obieranie warzyw, ścieranie kurzy z mebli są również dobrym sposobem na walkę ze znużeniem. Dodatkowo wykonanie tych czynności podnosi poczucie własnej wartości i daje satysfakcję z pożytecznej pracy.
Dzięki aktywności fizycznej poprawia się nastrój-dochodzi do uwolnienia hormonów szczęścia, które również powodują zmniejszenie dolegliwości bólowych. Poprawia się również jakość snu i zmniejsza się odczucie zmęczenia. Dodatkową zaletą wysiłku jest profilaktyka przykurczy, osłabienia i zaniku mięśni oraz powikłań tj. odleżyny, zapalenie płuc, osteoporoza. Poprawia się krążenie oraz wydolność oddechowa.

Oszczędzanie energii

Aby zmniejszyć zmęczenie warto pamiętać o oszczędzaniu energii i umiejętnym jej odzyskiwaniu
W tym celu przekazujemy klika rad dla chorych:

1. Układaj codzienny plan dnia i organizuj zajęcia.
2. Ustal priorytety i wykonuj tylko te czynności, które są najważniejsze. Zajęcia wymagające większej energii wykonuj, kiedy czujesz się lepiej. Wszystkie czynności wykonuj powoli, bez pośpiechu. Trudne zadania podziel na etapy przeplatane odpoczynkiem. W tym celu możesz rozstawić krzesła w różnych częściach mieszkania, tak, abyś w każdej chwili mógł się zatrzymać i odpocząć. Krzesła bez oparcia zastąp krzesłami z oparciem i podłokietnikami-pozwolą na zaoszczędzenie energii podczas siedzenia oraz wstawania.
3. Staraj się równoważyć okres odpoczynku i aktywności – zbyt długi odpoczynek rozleniwia i pogarsza samopoczucie. Nie dopuszczaj do nadmiernego zmęczenia – częste, krótkie odpoczynki są bardziej korzystne.
4. Ubieraj się w pozycji siedzącej. Skarpetki i buty zakładaj siedząc na krześle, opierając stopę na kolanie. Noś luźne ubranie, które łatwo założyć na siebie, nie wymagające prasowania oraz z małą liczbą guzików.
5. Większość czynności domowych wykonuj na siedząco np. przygotowywanie posiłków.
6. Sięgaj po przedmioty leżące nisko zginając nogi, a nie kręgosłup.
7. Unikaj długich, gorących kąpieli oraz przebywania w dusznych pomieszczeniach z wysoką temperaturą.
8. Nie wstydź się prosić bliskich o pomoc.

Zmniejszanie stresu związanego z chorobą

Bardzo dobre efekty daje terapia zajęciowa, np. robótki ręczne, prace plastyczne, czytanie, słuchanie muzyki, korzystanie z technik relaksacyjnych, wizualizacji. W miarę możliwości należy zachęcać do podtrzymywania zainteresowań i hobby – to pomoże zapomnieć o chorobie i poprawi samopoczucie.
W uzyskaniu wyciszenia i odprężenia pomogą także ćwiczenia oddechowe wykonywane w rytm muzyki relaksacyjnej. Nieocenioną pomocą w likwidacji napięcia i stresu jest rozmowa z psychologiem lub z osobami znajdującymi się w podobnej sytuacji życiowej (korzystanie z grup wsparcia).

Zdrowe odżywianie – stosowanie diety wysokobiałkowej i wysokoenergetycznej, z odpowiednią ilością płynów i witamin.

Prowadzenie dzienniczka – rodzaju pamiętnika, w którym znajdą się informacje dotyczące zmęczenia i samopoczucia może być pomocne.  Systematyczne prowadzenie notatek ujawni porę dnia, w której zmęczenie jest największe, a także podpowie jakie czynności powodują nadmierne znużenie. Ułatwi wyciągnąć wnioski, w jaki sposób należy zmienić plan dnia oraz czy podejmowane wysiłki przynoszą oczekiwane efekty.

Aby opis intensywności odczuwanego zmęczenia był jak najbardziej wiarygodny, możemy poziom zmęczenia przedstawić na skali liczbowej, gdzie „0” oznacza brak zmęczenia, a „10” oznacza maksymalne zmęczenie.

Znużenie w końcowej fazie życia jest traktowane jako objaw zejściowy, zmniejszający cierpienie-nie należy go leczyć.

Opracowanie: Mgr Maria Naglak

Czy tekst był pomocny i zrozumiały? Jeśli masz pytania lub uwagi związane z artykułem prosimy o kontakt z naszym specjalistą. Tu znajdziesz formularz kontaktowy.