Formy opieki hospicyjnej

Opieka paliatywna ma już w Polsce prawie 30 letnią historię. Pierwsze zespoły opieki domowej w Gdańsku powstały w połowie lat 80tych.

Obecnie najczęstszymi formami opieki są:

  • Hospicja domowe
  • Oddziały stacjonarne
  • i ośrodki opieki dziennej

Hospicjum domowe

Hospicjum domowe opiekuje się pacjentem i jego najbliższymi. Oprócz aspektu medycznego choroby bierze pod uwagę kwestie socjalne, psychologiczne, duchowe, egzystencjalne – jest to tzw. holistyczny (całościowy) i wielodyscyplinarny typ opieki. Opieka ma charakter ciągły, istotą są regularne wizyty lekarza i pielęgniarki (obecnie odpowiednio: min. 2x w miesiącu i 2x w tygodniu – wg litery kontraktu z NFZ), oraz wizyty psychologa, rehabilitanta, pracownika socjalnego – wg rozpoznanych potrzeb pacjenta i jego opiekunów. Zespół hospicjum domowego wspiera i uczy najbliższych chorego jak opiekować się nim. Najbliżsi i rodzina są zawsze najbardziej przez chorego pożądanymi i cenionymi opiekunami a jego dom idealnym i najczęściej wybieranym środowiskiem opieki.

Należy zwrócić w tym miejscu uwagę na fakt, że objęcie opieką paliatywną nie powinno ograniczać dostępu chorego do innych świadczeń ochrony zdrowia, konsultacji, hospitalizacji itp. jeśli tylko stan chorego, sytuacja i wreszcie wybór chorego je uzasadniają. Wyjątkiem są tu np. świadczenia, które mogą „dublować” opiekę paliatywną – i tak np. należy chorego objętego opieką hospicjum domowego wyrejestrować z długoterminowej opieki pielęgniarskiej. Podobnie – chory nie może być równocześnie zarejestrowany w dwóch lub wiecej hospicjach domowych. Korzystna i pożadana jest natomiast współpraca zespołu hospicjum domowego z lekarzem rodzinnym i pielęgniarką środowiskową.

Personel hospicjum domowego

  • ustala leczenie i zabiegi pielęgnacyjne (we współpracy z lekarzem rodzinnym i pielęgniarką środowiskową – jeśli zachodzi taka potrzeba),
  • udziela szczerej, ale i taktownej odpowiedzi na liczne trudne pytania chorego i opiekunów,
  • edukuje w kwestiach pielęgnacyjnych i opiekuńczych,
  • pomaga w uzyskaniu należnych świadczeń,
  • zapewnia dostęp do sprzętu rehabilitacyjnego i zaopatrzenia ortopedycznego poprzez bezpłatną wypożyczalnię.

Lekarze i pielęgniarki hospicjum domowego mogą też w określonych sytuacjach (nasilenie bólu, duszności, problemy opiekuńcze itp.) sugerować przyjęcie do oddziału medycyny paliatywnej, jednak ostateczna decyzja powinna zawsze należeć do chorego, jeśli to tylko możliwe.

Jeżeli zaistnieje konieczność uzyskania porady lekarskiej poza godzinami wizyt, chory powinien mieć zapewniony telefon kontaktowy do odpowiednich osób, które udzielą mu pomocy. Opieka hospicjum domowego świadczona jest siedem dni w tygodniu 24 godziny na dobę.

poznaj

Oddział stacjonarny

Oddział hospicyjny nie jest zwykłym oddziałem szpitalnym, choć niekiedy działa w jego strukturach. Trafiają do niego chorzy, u których leczenie w domu stało się niemożliwe z róznych powodów. Może to być nasilenie objawów, szczególne trudności pielęgnacyjne, niemożliwość kontynuowania opieki w domu. Pobyt na oddziale może służyć także odpoczynkowi opiekunów, którzy zajmowali się chorym w domu. (tzw. opieka wyręczająca). Na oddziale oprócz opeki lekarskiej i pielęgniarskiej porad udziela psycholog i posługuje duszpasterz. Zapewniona jest także opieka rehabilitantów. Istotne jest, aby chory ale także jego bliscy mogli tutaj czuć się bezpiecznie i aby warunki przypominały na ile to możliwe przyjazne otoczenie domowe. Niejednokrotnie widziano już na oddziałach nawet czworonożnych ulubieńców chorych, których wizyty sprawiały im wiele radości….

Oddział dziennego pobytu

Oddziały dziennego pobytu  stanowią integralną część opieki hospicyjnej, choć jest to forma bardzo mało rozpowszechniona z powodu ograniczeń kontraktów z NFZ, które w zasadzie jej nie przewidują. Z tego powodu oddziały, które istnieją są często finansowane z pieniędzy pochodzących z innych źródeł.

Pacjenci objęci opieką ośrodka są dowożeni w ciągu dnia na zajęcia trwające około 6 godzin. W czasie pobytu mają zapewnioną opiekę pielęgniarską, w razie potrzeby porady lekarskie oraz możliwość korzystania z porad psychologa. Chorzy otoczeni są opieką duszpasterską.

Ośrodek jest miejscem w hospicjum szczególnym, w którym nawiązywane są przyjaźnie, panuje prawdziwie rodzinna atmosfera, która sprzyja pokonywaniu trudów związanych z uciążliwością terapii i pomaga w zmaganiu się z objawami choroby.

Oferowana w ramach oddziału pomoc polega na twórczym i efektywnym wykorzystaniu czasu podopiecznych. Wspólnie z personelem pacjenci tworzą grupę, w której można odkrywać i realizować uzdolnienia i umiejętności pod fachowym okiem terapeuty zajęciowego. Oddział swoim talentem i umiejętnościami wspierają wolontaryjnie aktorzy, muzycy, plastycy. Wolontariusze pomagają organizować zajęcia z zakresu choreoterapii, fotografii i inne.

Kto może korzystać z opieki hospicjum?

Opieka hospicyjna dotyczy chorych z zaawansowanymi chorobami przewlekłymi, postępującymi, zagrażającymi życiu. Przykładem tego typu choroby jest zaawansowany, nieuleczalny nowotwór złośliwy – chorzy na nowotwory stanowią większość podopiecznych hospicjów. Hospicja biorą też pod opiekę chorych z innymi schorzeniami. Obecnie NFZ refunduje m.in. świadczenia dla chorych:

  • z zaawansowaną, schyłkową niewydolnością oddechową lub niewydolnością krążenia,
  • z owrzodzeniami odleżynowymi,
  • cierpiących na niektóre przewlekłe choroby ośrodkowego układu nerwowego,
  • z zaawansowaną infekcją wirusem HIV.

Powyższa lista nie jest z pewnością kompletna. Obecnie trwają rozmowy z Ministerstwem zdrowia, mające na celu rozszerzenie listy.

Autorzy: dr Halina Bogusz, dr Maciej Kluziak

Czy tekst był pomocny i zrozumiały? Jeśli masz pytania lub uwagi związane z artykułem prosimy o kontakt z naszym specjalistą. Tu znajdziesz formularz kontaktowy.